ดาวเสาร์ใกล้ดาวพฤหัสที่สุดในรอบ 397 ปี

เหตุการณ์ดาวเสาร์โคจรใกล้ดาวพฤหัสทางฝรั่งเรียกว่า the great conjunction หากเราดูด้วยตาเปล่า เราจะเห็นดาวสองดวงเกือบจะทับซ้อนกัน ใครสายตาสั้น มองไกลไม่ค่อยชัด อาจจะเห็นเป็นดาวดวงเดียวกัน การโคจรมาแทบจะตัดกันนั้นเป็นการสังเกตการณ์จากโลก แต่ในความเป็นจริง ดาวเสาร์กับดาวพฤหัสโคจรอยู่ห่างกันมากจนไม่มีวันจะชนกันแน่ๆ

ดวงอาทิตย์เป็นศูนย์กลางของระบบสุริยจักรวาล โลกอยู่ห่างจากดวงอาทิตย์ ประมาณ 150 ล้านกิโลเมตร เราจะนับเป็นระยะทาง 1AU เพื่อความสะดวก ดาวพฤหัสจะอยู่ห่างดวงอาทิตย์ประมาณ 5AU ส่วนดาวเสาร์ห่างดวงอาทิตย์ 10AU นั่นก็คือ โลก ดาวพฤหัส ดาวเสาร์ โคจรรอบดวงอาทิตย์โดยแต่ละวงโคจรอยู่ห่างกันมาก

เราได้รับข้อมูลเรื่องเหตุการณ์ great conjunction ตั้งแต่ปลายปี คศ 2018 ซึ่งเป็นการสรุปเหตุการณ์ดาราศาสตร์ที่จะเกิดขึ้นในปี คศ 2019-2020 ข้อมูลเผยแพร่โดยสถาบันวิจัยดาราศาสตร์ การโคจรแล้วดาวอยู่ใกล้กันเมื่อมองจากโลกจะเกิดขึ้นทุกประมาณ 20 ปี แต่ปีนี้ จะใกล้กันมากกว่าทุกครั้ง โดยจะเกิดเหตุการณ์ใกล้กันมากๆแบบนี้ครั้งล่าสุดเมื่อ 397 ปีที่แล้ว ซึ่งเป็นยุคสมัยที่กาลิเลโอยังมีชีวิตอยู่ และในช่วงเวลาดังกล่าวกาลิเลโอได้มีการค้นพบดาวเสาร์และดาวพฤหัส รวมถึงดวงจันทร์ทั้งสี่ของดาวพฤหัสแล้วด้วย

1608551640292-01

การดูดาวในเหตุการณ์นี้จะทำให้เราสามารถมองเห็นดาวเสาร์และดาวพฤหัสอยู่ในช่องมองภาพเดียวกัน ซึ่งเป็นสิ่งที่เกิดขึ้นยากมาก และการดูดาวในวันนี้เราใช้กล้องดูดาวตัวที่เห็นในภาพ คือกล้องยี่ห้อ celestron รุ่น Firstscope ซึ่งเป็นกล้องดูดาวชนิดนิวโทเนี่ยนที่ผลิตขึ้นมาเพื่อรำลึกถึงเหตุการณ์เมื่อ 400 ปีที่แล้ว ซึ่งเป็นปีที่กาลิเลโอได้พัฒนากล้องดูดาวขึ้นมาใช้ และมีการค้นพบอีกมากมายตามมา Firstscope จะมีเลนส์ตามาให้ 2ชิ้น มีชิ้นหนึ่งที่ใส่ในกล้องแล้วจะทำให้กล้องมีกำลังขยาย 75 เท่า ซึ่งเป็นกำลังขยายที่มากกว่าสมัยกาลิเลโออยู่มาก แถมมีคุณภาพดีกว่าด้วย สิ่งที่เราได้เห็นผ่านกล้องนี้คือภาพแบบเดียวกับที่กาลิเลโอเคยเห็น แต่เราเห็นชัดกว่ามากตามคุณภาพวัสดุที่ทันสมัยของยุคปัจจุบัน

IMG_20201221_183915

การถ่ายภาพทางดาราศาสตร์ต้องการอุปกรณ์ที่มาก ซับซ้อน และงบประมาณค่อนข้างมาก แต่เราใช้วิธีเอาโทรศัพท์มือถือส่องไปในช่องมองของกล้องโทรทัศน์เลยเพื่อถ่ายภาพสิ่งที่เราเห็น ภาพถ่ายไม่ค่อยชัดมาก ภาพจริงที่เรามองด้วยตาจะสวยและชัดกว่า ภาพจากโทรศัพท์มือถือทำให้ดูพอรู้ว่าเรากำลังมองดูเหตุการณ์อะไร โอกาสที่เราจะเห็นเหตุการณ์นี้อีกครั้งอาจไม่เกิดขึ้นแล้วในช่วงชีวิตของมนุษย์หนึ่งคน

openbox Celestron FirstScope

IMG_0144
กล้องดูดาว celestron รุ่น firstscope

กล้องดูดาว FirstScope ของ Celestron เป็นกล้องดูดาวระบบนิวโทเนี่ยน ขนาดเล็กกำลังน่ารัก เหมาะกับการพกพาไปดูดาวในสถานที่ต่างๆ ความเล็กของมันทำให้เราสามารถหากระเป๋าหรือเป้มาแบกมันไว้ สะพายหลังไปดูดาวนอกสถานที่ได้ง่ายดาย กล้องรุ่นนี้เหมาะกับนักดูดาวระดับเริ่มต้น เหมาะกับคนที่ยังไม่รู้ว่าเราจะชอบดูดาวจริงไหม ผมตั้งใจหามาเพื่อดูดาวร่วมกับลูก กำลังคิดว่าจะดูจากในรถยนต์เลยด้วย เพราะจะได้ไม่ต้องไปให้ยุงกัด

OPTICAL TUBE INFO:
Optical DesignNewtonian Reflector
Aperture76mm (2.99″)
Focal Length300mm (12″)
Focal Ratio3.95
Focal Length of Eyepiece 120mm (0.79″)
Magnification of Eyepiece 115x
Focal Length of Eyepiece 24mm (0.16″)
Magnification of Eyepiece 275x
Highest Useful Magnification180x
Lowest Useful Magnification11x
Limiting Stellar Magnitude11.9
Resolution (Rayleigh)1.83 arc seconds
Resolution (Dawes)1.53 arc seconds
Light Gathering Power (Compared to human eye)118x

ข้อมูลจาก celestron บอกไว้ว่า กล้องตัวนี้ มีขนาดกระจกสะท้อนแสง 76มม. มีทางยาวโฟกัสของกระจกอยู่ที่ 300 มม. และ ให้เลนส์ตา หรือ eyepiece มา 2 ชิ้น ชิ้นแรกมีทางยาวโฟกัส 20มม. ชิ้นที่2 มีทางยาวโฟกัส 4 มม. แปลว่า ถ้าเราใส่เลนส์ตา 20 มม. กล้องตัวนี้จะมีกำลังขยาย 300/20 = 15เท่า และถ้าใส่เลนส์ตา 4มม. กำลังขยายจะกลายเป็น 300/4 = 75 เท่า

อัตราขยาย 75เท่า เพียงพอจะทำให้เรามองเห็นดาวเสาร์และวงแหวนของดาวเสาร์ได้ชัดเจน นอกจากนี้ยังได้เห็นดาวพฤหัส และดวงจันทร์ของดาวพฤหัสอีก 4 ดวงด้วย กล้อง firstscope เหมาะแก่การดูดาวเคราะห์มาก ซึ่งการดูดาวเคราะห์ให้พอเห็นนั้นทำได้ในทุกๆที่ ไม่จำเป็นต้องเข้าป่าลึก หรือ หลบแสงสว่างจากเมืองหลวง

ลองดูวิดีโอแนะนำตัว FirstScope จาก celestron

ขอเล่าประวัติกล้องดูดาวอย่างย่อ

กล้องดูดาวถูกสร้างครั้งแรกโดยกาลิเลโอ ในปี คศ 1609 เป็นกล้องระบบหักเหแสง ส่วนกล้องดูดาวระบบนิวโทเนี่ยนถูกสร้างในปี คศ 1668 โดยไอแซคนิวตัน กล้องดูดาวนิวโทเนี่ยนเป็นกล้องที่พัฒนาขึ้นมาเพื่อแก้ปัญหาความเบลอ ความคลาดสี และปรับปรุงให้มีขนาดที่เล็กลงในอัตราขยายที่เท่ากัน และกล้องระบบนิวโทเนี่ยนก็ได้ครับความนิยมสร้างกันเป็นจำนวนมาก กล้องขนาดใหญ่ระดับหนึ่งเมตรหรือมากกว่าจะเป็นกล้องระบบนิวโทเนี่ยนทั้งหมด

galileo_telescope
กล้องดูดาวของ galileo คาดว่าเป็นตัวจำลองมาจากของจริง

tele_newton_big
กล้องดูดาวของไอแซคนิวตัน

กล้องดูดาว Firstscope เมื่อตอนใช้งาน ขนาดเล็กมาก เราสามารถใช้กล้องนี้ตั้งที่ไหนก็ได้เพื่อดูดาวเคราะห์ แม้แต่ในกรุงเทพ ในบ้าน เราก็ดูดาวเสาร์ได้ มองเห็นวงแหวนดาวเสาร์แน่นอน

Telescope
IMG_1502

jupiter ดาวพฤหัสใกล้โลก 9may2018

2018-05-10 01.59.38 1

วันที่ 9 พฤษภาคม 2561 โลกและดาวพฤหัสจะโคจรเข้ามาใกล้กัน และดาวพฤหัสจะอยู่ตรงข้ามกับดวงอาทิตย์ หมายความว่าโลกอยู่ตรงกลาง  เมื่อพระอาทิตย์ตก ดาวพฤหัสก็จะขึ้น ทำให้สามารถมองเห็นดาวได้ตั้งแต่หัวค่ำ

ที่ห้องใต้หลังคาในบ้าน  ถูกออกแบบไว้ใช้งานเป็นพื้นที่เล่นของเด็ก  ตั้งใจจะใช้เป็นพื้นที่เพื่อความสนุกสาน เพื่อความบันเทิงจากกิจกรรมต่างๆ ในตอนที่ขอบฟ้าอายุแค่สามขวบ ก็วิ่งเล่นบนห้องใต้หลังคาราวกับเป็นสนามเด็กเล่น  เสียงตึงตังได้ยินไปทั้งบ้าน  ในวัยที่โตขึ้นมาห้าขวบปลายๆ  ก็เป็นวัยเรียนรู้ วัยช่างสงสัย และมีกล้ามเนื้อแขนขาแข็งแรง พอจะหยิบจับและทำกิจกรรมที่เกี่ยวข้องกับอุปกรณ์ต่างๆได้แล้ว

 

2018-05-10 01.58.47 1

 

ห้าขวบสิบเดือน ขอบฟ้าเรียนรู้เรื่องดวงดาวและอวกาศ ขอบฟ้าชอบดาวเสาร์และดาวพฤหัสมาหลายเดือนแล้ว  มีโอกาสได้ส่องดาวเสาร์เมื่อสามเดือนที่แล้ว การได้เห็นวงแหวนดาวเสาร์สร้างแรงบันดาลใจได้จริงๆ  จากวงแหวนดาวเสาร์ อวกาศพาขอบฟ้าไปไกลมากยิ่งขึ้น  ยานอวกาศที่สำคัญ  ยานสำรวจดวงดาวที่สำคัญและมีบทบาทในหัวข้อข่าวขอบฟ้าจำได้หลายชื่อ  นักบินอวกาศคนสำคัญของโลกชื่ออะไรก็รู้ได้จากการอ่านเรื่องเล่าก่อนนอนกับพ่อ

 

กล้องดูดาวเป็นอุปกรณ์เปลี่ยนโลกชิ้นสำคัญในประวัติศาสตร์มนุษย์  ตั้งแต่กาลิเลโอยกกล้องส่องท้องฟ้า โลกเราก็เปลี่ยนแปลงไปอย่างเหลือเชื่อ  เกิดนักวิทยาศาสตร์มากมาย  อวกาศนำนักคิดมารวมตัวกัน การหาความรู้จากอวกาศเกิดเป็นผลงานวิจัยและสิ่งประดิษฐ์มหาศาล ความก้าวหน้าของโลกเราในช่วงไม่กี่ร้อยปีหลังกล้องของกาลิเลโอเป็นก้าวที่ใหญ่มาก  ทำให้ช่วงเวลาพันล้านปีก่อนจะใช้กล้องดูดาวกลายเป็นก้าวเล็กมากจนเทียบกันไม่ได้เลย

ขอบฟ้าเริ่มสนใจดวงดาว

ขอบฟ้าเริ่มสนใจดวงดาว น่าจะเป็นเพราะพ่อเริ่มอ่านประวัตินักวิทยาศาสตร์เก่งๆให้ฟังแทนนิทานก่อนนอน มีนักวิทยาศาสตร์หลายคนที่ขอบฟ้าชอบ และมักจะถามพ่อว่า พ่อชอบคนไหนมากที่สุด ให้เรียงลำดับจากมากไปน้อย พร้อมให้บอกเหตุผลด้วยว่าชอบเพราะอะไร ซึ่งพ่อก็เล่าและชอบกาลิเลโอที่สุด ขอบฟ้าเลยชอบกาลิเลโอด้วย

IMG_20180101_215323_619

 

ขอบฟ้าชอบกาลิเลโอมากเป็นพิเศษ แต่งตัวแฟนซีไปโรงเรียนก็ขอเป็นกาลิเลโอ พ่อก็เลยหากล้องดูดาวมาให้เล่น และซื้อกล้องส่องทางไกลให้เป็นของขวัญคริสมาสต์ แล้วก็เริ่มดูดาว เริ่มส่องดูดวงจันทร์ด้วยกัน ตั้งแต่ช่วงนี้ขอบฟ้าก็ชอบดูดาวมาเรื่อยๆ และเริ่มสนใจอวกาศ ดวงดาว แกแล็คซี่

IMG_20180108_202259

 

youtube เป็นแหล่งความรู้และความบันเทิงของขอบฟ้า นอกจากหนังต่อสู้ ไดโนเสาร์ ปลาวาฬ ก็จะมีเรื่องเกี่ยวกับดวงดาวเพิ่มเติมเข้ามา สารคดีอวกาศและดวงดาวเป็นสิ่งทีทำให้ขอบฟ้าเพลิดเพลินได้ ขอบฟ้าชอบดาวเสาร์เป็นพิเศษ และมีการวาดรูปดาวเสาร์และดาวพฤหัสบ่อยมาก

https://flic.kr/p/22jbnqF

 

IMG_0050

การเที่ยวพิพิธภัณฑ์วิทยาศาสตร์ในช่วงเวลานี้เป็นการเที่ยวที่สนุกมาก เพราะขอบฟ้ารู้เรื่องมากขึ้น ถามหาเหตุผลของสิ่งที่ไปดู และไปได้แผนที่ดวงดาวกลับมาด้วย ทำให้การดูดาวจริงจังมากยิ่งขึ้น ดวงดาวทุกดวงในสุริยะจักรวาลขอบฟ้าจำได้ทั้งหมด ดาวฤกษ์ที่สำคัญและมีตัวตนบนแผนที่ก็จะจำได้หลายดวง การดูดาวที่ท้องฟ้าจำลองก็กลายเป็นเรื่องสนุกเพราะเริ่มฟังเข้าใจ ขอบฟ้าจำตำแหน่งดวงดาวได้ มองแผนที่ดวงดาวและหาดาวที่ต้องการจนเจอ

IMG_0045

 

สิ่งที่พ่อกลัวก็คือ กลัวขอบฟ้าขอให้พาไปขึ้นยานอวกาศ กลัวขอบฟ้าขอให้พาไปดูที่ปล่อยจรวด แล้วขอบฟ้าก็ขอจริงๆด้วย

ขอบฟ้า เพลินๆ 17 ธันวาคม 2560


สัปดาห์นี้ขอบฟ้าได้ไปดูนิทรรศการหุ่นยนต์ที่ไบเทค  เป็นงานแสดงหุ่นยนต์หลายชนิด  มีการแข่งขันหุ่นยนต์เตะฟุตบอล  มีท้งหุ่นยนต์รูปร่างเหมือนคนและหุ่นยนต์รูปร่างประหลาด

 

ระหว่างสัปดาห์ขอบฟ้าได้ฟังนิทานก่อนนอนเป็นเรื่องเกี่ยวกับนักวิทยาศาสตร์เก่งๆ  หนึ่งในนั้นคือกาลิเลโอ  พ่อเล่าประวัติทุกคนให้ฟัง  ขอบฟ้าจะจำเรื่องราวของกาลิเลโอได้ค่อนข้างเยอะ  ขอบฟ้ารู้ว่ากาลิเลโอเป็นคนสร้างกล้องดูดาว  เป็นคนทดลองโยนลูกบอลที่หอคอยเมืองปิซ่าร์  และในวันจันทร์ที่จะต้องแต่งตัวเป็นตัวละครขอบฟ้าขอแต่งตัวเป็นกาลิเลโอไปโรงเรียน