หลังจากเสร็จสิ้นภาระกิจการสำรองข้อมูล(Backup) เลยไปเจอข้อมูลส่วนตัวที่เคยสแกนเก็บไว้ ไม่คิดว่าจะได้ใช้ในอนาคต แต่วันนี้เจอ ก็เลยเอามาโพสท์บอกชาวโลกไว้ ทุกสิ่งที่โพสท์ถือเป็นการเขียนประวัติศาสตร์หน้าหนึ่งของชนชาติ ลูกหลานและคนรุ่นหลังจะได้มีข้อมูลข้อเท็จจริงให้ค้น.
I am not abhisit man. แปลว่า “ผมไม่มีอภิสิทธิ์” หรือ “ผมไม่ใช่อภิสิทธิ์”
เพราะผมไม่หนีทหาร
ในปี 1997 แคมเปญโฆษณาที่ชื่อว่า ‘Think Different’ ของ Apple ถูกส่งสู่สายตาคนทั่วอเมริกา พวกเขาอัญเชิญบุคคลสำคัญของโลกทั้งหลายเช่น อัลเบิร์ต ไอน์สไตน์, มหาตมะ คานธี, บ็อบ ดีแลน, มาร์ติน ลูเธอร์ คิง, จอร์น เลนน่อน และอีกมากมายที่เคยสร้างปรากฎการณ์เปลี่ยนแปลงโลกนี้ได้ด้วย “ความคิดที่แตกต่าง” มารวมตัวกันอยู่ในโฆษณาชุดนี้
พวกเขาไม่ได้คิดคำโฆษณาสวยหรูที่ติดหูคนทั่วโลกชุดนี้ เพียงเพื่อทำให้ตัวเองมีภาพลักษณ์ที่ดี หรือเพียงเพื่อรองรับการสร้างโฆษณาแต่เป็นเพียงปรัชญาในการทำงานของบริษัท ที่ถูกกร่อนจนเป็นวลีสั้นๆ และนำมาประกอบโฆษณาต่างหาก
Apple ดำรงอยู่ด้วยการ “คิดต่าง” อย่างที่ว่ามาตั้งแต่เริ่มก่อตั้งบริษัท (ถึงแม้ตอนนั้นจะมีเพียง Steve jobs และ Steve Wozniak ก็ตาม) หลักฐานก็คือ ในปีที่ Apple กำเนิดขึ้น ทุกคนบนโลกล้วนรู้จักคอมพิมเตอร์ในรูปแบบของ ‘DOS’ ที่ต้องใช้งานผ่านการพิมพ์บนคีบอร์ด พวกเขาก็ปฎิวัติวงการคอมพิวเตอร์ด้วยการนำอุปกรณ์ที่ชื่อว่า “เมาส์” และ ‘Graphic User Interface'(ก็พวกหน้าตาของ Desk top หรือ Folder ที่เราเห็นกันนั่นแหละ) มาใช้เป็นรายแรกซึ่งเป็นการพลิกโฉมของคอมพิวเตอร์ไปตลอดกาล…
แม้แต่โลโก้ของบริษัทที่แสนเรียบง่าย โค้งมน ก็ยังคงแตกต่างจากบริษัทคอมพิวเตอร์ร่วมยุค ที่ส่วนใหญ่แล้วมักจะออกแบบให้รู้สึกมั่นคง น่าเชื่อถือ แข็งแรง แต่ผลที่ได้กลับตรงกันข้าม คือไม่น่าเข้าใกล้ ไม่อยากคบหา และสัมผัสได้ยาก เหมือนที่เรายังคงเกร็งเสมอเวลาอยู่ต่อหน้าพนักงานธนาคาร
ความที่แตกต่างในแบบฉบับบริษัท Apple ถูกนำมาประยุกต์เป็นหลักในการสร้างสรรค์ผลิตภัณฑ์ทุกชิ้นอัน ภายใต้การหมกมุ่นพัฒนา 3 อย่าง คือ ประสิทธิภาพ(Quality) ความล้ำสมัย(Innovation) และความเรียบง่าย(Simplicity) หลักฐานฟ้องคาตาจากผลิตภัณฑ์ทุกชิ้น
นั่นแหละ ธรรมชาติของความคิดที่เรียบง่ายคือ…คิดโคตรยาก!
แต่แม้ยาก ผลงานมากมายที่ได้มาก็คุ้มค่า เช่น ความคลาสสิกของ Macbook ที่อยู่มานานร่วม 2 ปีโดยไม่มีเปลี่ยนหน้าตา และกำลังขายดีแบบก้าวกระโดด หรือฟังค์ชั่นที่กระแทกใจคนทั่วโลกอย่าง ‘Multi-touch'(ระบบสัมพัสพร้อมกัน 2-3 จุด) โดยไม่ต้องสร้างปุ่มมาเพิ่มความวุ่นวายให้ผู้ใช้ หรือ ‘Click Wheel'(ระบบวงล้อแบบสัมผัส) บนหน้าจอ iPod ที่ยังไม่มีใครสามารถทำได้ดี นุ่มนวลและใช้งานเสถียรได้เท่า รวมถึงการออกแบบโปรแกรมที่ใช้งานสบายเข้าใจง่าย รูปลักษณ์ที่พิถีพิถัน จนส่งให้ Macintosh เป็นคอมพิวเตอร์ที่มีการผสมผสานงานศิลป์กับเทคโนโลยีได้อย่างลงตัว สวยงามจนอยากเอาไปโชว์คนอื่น
ซึ่งไม่แปลก เพราะตลอดเวลาที่บริษัทอื่นล้วนมุ่งทุ่มงบก้อนที่ใหญ่อันดับหนึ่งให้ความสำคัญแก่การตลาด การประชาสัมพันธ์ หรือการโฆษณา การสนับสนุนคอนเสิร์ต หรือมอบเงินแก่การกุศล หรืออะไรก็ตามที่อาจทำให้ถูกผู้คนจดจำ ซึ่งเป็นเส้นทางแห่งความสำเร็จของการสร้างแบรนด์อย่างที่นักการตลาดทุกคนร่ำเรียนเขียนอ่าน แต่ Apple โยนทิ้งตำรา ทุ่มทุนกว่าครึ่งของงบประมาณไปกับแผนกวิจัยและพัฒนาอย่างไม่มีทีท่าว่าจะลดลง
ครั้งหนึ่งมีคนถาม Steve Jobs ผู้นำแห่งบริษัท Apple ว่า ถ้าเขาอยู่ในภาวะเศรษฐกิจโลกกำลังถดถอย เขาจะทำอย่างไร? จะปลดพนักงานเพื่อลดรายจ่ายไหม หรือจะลดงบประมาณด้านพัฒนาลงหรือไม่
Jobs ส่ายหน้า บอกว่าไม่มีทางปลดพนักงานออก และไม่คิดลดงบประมาณการพัฒนา แถมให้เหตุผลว่า “ช่วงเวลาที่เศรษฐกิจกำลังทรุด เรามีโอกาสพัฒนาสินค้าให้ก้าวหน้าได้ และเมื่อเศรษฐกิจกลับสู่สภาพเดิม เราจะเป็นผู้นำทันที!” -ฟังดูห่าม แต่ทำจริง! ในช่วงปี 2000-2002 Apple ประสบปัญหาด้านการเงินอย่างสูง กำไรต่อปีจาก 8,000ล้านเหรียญสหรัฐฯ เหลือ 5,700 ล้าน ตอนนั้นเขาก็ยังอัดเงินสู่ฝ่ายวิจัยและพัฒนาเพิ่มขึ้นจาก 380 ล้านเหรียญสหรัฐฯ เป็น 446 ล้านเหรียญสหรัฐฯ หน้าตาเฉย
เป็นเรื่องที่น่าขำ เพราะตอนนั้นแนวคิดของ Apple ที่มุ่งไปพัฒนาด้านนวัตกรรมอย่างเดียวนั้นเป็นเรื่องที่น่าหัวเราะ และไม่มีใครคิดจะทำ แต่ต่อมาไม่นาน สิ่งที่พวกเขาได้รับก็คือ Macintosh คอมพิวเตอร์ที่ขายดีเป็นอับดับ 1 และ Apple ได้ชื่อว่าเป็นบริษัทที่มีนวัตกรรมดีที่สุดในโลก…..
‘Dr.Pilips Kotler’ ปรมาจารย์ด้านการตลาดเจ้าของตำรา ‘Marketing Management’ ที่นักการตลาดทั่วโลกใช้ร่ำเรียน เคยกล่าวไว้ในงานสัมมนาครั้งหนึ่ง เขาทักทายผู้ร่วมงานว่า “นักการตลาดทั้งหลายเอ๋ย ในฐานะที่พวกท่านเป็นผู้นำทางมาร์เกตติ้ง…ท่านต้องหันกลับไปมอง Apple” -ครับ Apple ที่ไม่ได้ทำอะไรตามตำราการตลาดเลยสักนิด
จะไม่เชื่อก็ได้ แต่พวกเขาแทบไม่เสียเงินให้กับการโฆษณาหรือประชาสัมพันธ์แต่อย่างใด โฆษณาชุด ‘Think Different’ ก็เป็นโฆษณาของ Apple ที่สามารถหาดูได้ยาก เพราะมีน้อยชิ้นเหลือเกินแต่ทำไมบริษัทที่ไม่สนใจการโฆษณาหรือประชาสัมพันธ์ ยังได้ครองแบรนด์ยอดนิยมอันดับ 1 ของโลกและอันดับ 6 ของแบรนด์ทรงคุณค่า แถมยังคงขายดีเป็นเทน้ำเทท่าเล่า?
เขาคิดกันอย่างนี้. ‘เมื่อมีสินค้าที่ดี ใครจะไม่ยอมมีไว้ใช้?’ และ ‘เมื่อมีข่าวคราวที่ดี และกำลังเป็นที่นิยม สื่อหน้าไหนจะไม่อยากนำเรื่องราวของมันไปบอกต่อ? ‘ -ซึ่งก็จริง เพราะ iPhone ที่กำลังดังกระหึ่มโลกขณะนี้ Apple นอกจากร่อนแคมเปญก่อนงานเปิดตัว 1 สัปดาห์แล้ว ก็ไม่ได้จ่ายเงินซักเหรียญเพื่อทำการโฆษณา แต่หลังจากนั้นมันก็ถูกนำไปลงสื่อทั่วโลก อย่างนิตยสาร Times ที่นอกจากยกย่องให้เป็นสุดยอดนวัตกรรมแห่งปี ก็นำ iPhone ไปลงปกมาแล้ว! ไม่ต้องมองไกลถึงนิตยสารที่เกี่ยวกับการออกแบบหรือเทคโนโลยีทั่วโลกหรอก ‘คู่สร้าง คู่สม’ บ้านเราก็เอาไปพูดถึงกับเขาเหมือนกัน
หรือหากย้อนกลับไปอีกนิด ในฤดูใบไม้ร่วงปี 2001 ที่ทุกคนกำลังคลั่งไคล้กับวัฒนธรรมของ ‘CD Walkman’ ไม่มีใครล่วงรู้มาก่อนว่าอีก 1 อาทิตย์จะมีเทคโนโลยีที่จะเปลี่ยนวัฒนธรรมของพวกเขาได้ เวลานั้นสื่อมวลชนในประเทศอเมริกาได้รับบัตรเชิญปริศนาจาก Apple ที่โปรยข้อความ ‘เชิญไปร่วมงานเปิดตัวอุปกรณ์ดิจิทัลใหม่ล้ำสมัยที่สุด (ใบ้ให้ว่าไม่ใช่เครื่อง Mac)’
หลังจากนั้นไม่กี่อึดใจ โลกก็ได้รู้จัก ‘iPod’ เครื่องเล่นไฟล์เพลง MP3 เครื่องแรกของโลก ก่อนที่มันจะถูกขายไปถึง 125,000 เครื่องในปลายฤดูหนาวปีเดียวกัน
การ “เซอร์ไพร์ส” แบบ ‘กั๊ก’ข่าว ที่ดูน่าหมั่นไส้เอามากๆฉบับ Apple นี้ เป็นสิ่งที่ถูกคิดและวางแผนไว้แล้วเพื่อดึงดูดความสนใจเพิ่มสีสันน่าตื่นเต้น ซึ่งพวกเขาก็หวงแหนและรักษา ‘ความลับ’ ของผลิตภัณฑ์ใหม่ที่ยังไม่เปิดตัวเอามากๆ จนว่ากันว่าคนทั่วโลกที่รู้ล่วงหน้าว่า Apple กำลังทำอะไร มีไม่ถึง 10 คน! ต่างกับบริษัทอื่นที่พนักงานรู้ล่วงหน้าว่าบริษัทของตัวเองกำลังจะมีอะไรใหม่ถึง 6 เดือน ยิ่งถ้าเป็นฝ่ายวิจัยพัฒนาแล้วก็ 2 ปี….
แต่ไม่รู้ใครช่างปล่อยข่าวออกมาว่า Apple ตอนนี้เปรียบเสมือน ‘พ่อมดหมดมนต์ขลัง’ ที่กำลังจะสิ้นฤทธิ์ในการเสกสร้างสุดยอดเทคโนโลยีใหม่ใดอีก
“ไม่จริงหรอก ยังมีอีกเยอะ” -นี่ก็อีกข่าว แต่คราวนี้เรารู้ว่าใครเป็นผู้ปล่อย
เห็นว่าชื่อ ‘Steve Jobs’
อืม…ควรจะเชื่อใครดีเนี่ย?
ที่มา: macmania A day เล่ม 94
ใครที่ตัดสินใจเลือกใช้ Apple เพราะดีไซน์ น่าจะทำความรู้จัก ‘โจนาธาน พอล ไอฟ’ (Jonathan Paul Ive) เอาไว้สักหน่อย ไม่, เขาไม่ได้สำคัญอะไรมากมายนัก ก็แค่เป็นผู้ออกแบบผลิตภัณฑ์แทบทุกชิ้นของ Apple ก็เท่านั้น
Ive เป็นนักออกแบบชาวอังกฤษที่เติบโตมาในยุคคอมพิวเตอร์ยังไม่พัฒนา เริ่มรู้จักการออกแบบตั้งแต่ยังเดินไม่ค่อยคล่อง และคลั่งการหลั่งไอเดียมาตลอดนับแต่ตอนนั้น จนกระทั่งวัย 14 ปีก็เริ่มเข้าขั้น ‘หนัก’ เพราะพวกเล่นออกแบบทุกสิ่งทุกอย่างที่ขวางหน้า ไม่ว่าจะเป็นรถยนต์ ผลิตภัณฑ์ เครื่องใช้ไฟฟ้า สุขภัณฑ์
โดยไม่ต้องรอผู้ใหญ่เห็นแวว เขาตั้งดินสอปากกามุ่งหน้าร่ำเรียนด้านการออกแบบโดยตรงที่ North Umbria University (ปัจจุบันคือ Newcastle Polytechnic, ใช่! เขาเป็นเด็กช่างกล)
จนกระทั่งจบการศึกษา เขาจับมือกับเพื่อนก่อตั้งบริษัทชื่อ Tangerine ที่รับงานออกแบบทุกสิ่งทุกอย่างตามที่เขาทำมาตั้งแต่เด็ก รถยนต์ ผลิตภัณฑ์ เครื่องใช้ไฟฟ้า สุขภัณฑ์ ฯลฯ -ไม่รู้เรียกว่าพวกไม่รู้จักโตได้รึเปล่า แต่ถ้าอ้างคำของไอน์สไตน์ที่ว่า “อย่าลืมความเป็นเด็ก” ก็น่าจะเข้าท่าดีเหมือนกันในกรณีนี้…
อย่างที่บอกว่า Ive เติบโตมาในยุคก่อนคอมพิวเตอร์เฟื่องฟู เมื่อรู้ว่าไอ้กลุ่มเศษเหล็กที่เรียกว่าคอมพิวเตอร์น่าจะช่วยทำงานด้านศิลป์ได้ เขาจึงหัดจับเมาส์เขย่าคีบอร์ด ก่อนจะพบว่าเครื่องแมคอินทอชนี่มันเจ๋งชะมัด! และลงมือค้นคว้าเกี่ยวกับบริษัท Apple ที่เขาประทับใจ ว่าก่อตั้งอย่างไร เดินไปทางไหน อุดมการณ์เป็นยังไง ก่อนที่จะหิ้วพอร์ตโฟลิโอซื้อตั๋วรถทัวว์ไปสมัครงานกับ Apple ซึ่งขณะนั้นต้องการที่ปรึกษาด้านดีไซน์อยู่พอดี
หลังจากคุยกับ John Scully (ผู้บริหารระดับสูงสุดของ Apple ในขณะนั้น) เขาก้ต้องกลับไปนั่งกัดเล็บคิดหนัก เพราะหลงรักกับอุดมการณ์ของบริษัทนี้เหลือเกิน แต่ก็ยังมีบริษัท Tangerine ของตัวเองอยู่ ก่อนตัดสินใจอย่างกำปั้นทุบดิน (จริงๆ แล้วไม่ได้ทุบ) ว่าจะหิ้วสัมภาระไปทำงานประจำที่ California รังใหญ่ของ Apple ในปี 1992
แต่ทางไม่ได้โรยด้วยกลีบลิลลี่ เพราะ John Scully ไม่ได้มองเรื่องศิลป์เป็นสิ่งสำคัญสำหรับคอมพิวเตอร์ จึงทำให้เขาผู้ซึ่งอยู่ในทีมออกแบบต้องหัวเสียไปขนานใหญ่ เพราะงบประมาณด้านการออกแบบไม่เข้าออกแบบอะไรไปก็ไม่ถูกใจ แถมผลกำไรขณะนั้นก็เกิดยุบตัวฮวบฮาบจนมีทีท่าว่า Apple จะเน่าเสียแล้ว แต่ Ive ก็ยังกัดฟันสู้จนกระทั่งทุกอย่างเริ่มเปลี่ยนแปลงเมื่อ Steve Jobs(ผู้ก่อตั้ง และผู้บริหารสูงสุดของ Apple คนปัจจุบัน) ที่ถูกบีบออกจากบริษัทเมื่อปี 1985 กลับมาในปี 1997 ซึ่งเป็นปีเดียวกับที่ Ive ไต่เต้าจนได้เป็นหัวหน้าทีมออกแบบพอดี
หลังจากเพียงปีเดียว Apple ก็กลายเหมือนทีมฟุตบอลโด๊ปยา ที่เล่นผิดหูผิดตาต่างจากครึ่งแรก
เพราะงานออกแบบที่ผ่านจากขุมสมองของ Ive ถ่ายทอดออกมาตรงใจของ Steve Jobs กลายเป็นก้าวแรกของโลกคอมพิวเตอร์ยุค New ROM ที่มีการพัฒนาเทคโนโลยีให้สูงขึ้น รวมถึงเปลี่ยนรูปลักษณ์หน้าตาของคอมพิวเตอร์ที่ทะมึนทึบไปสิ้นเชิง (ถึงแม้ว่าบางค่ายก็ยังทำได้ทะมึนอยู่ก็ตามที)
หลักฐานคือ iMac G3 ที่โด่งดัง ซึ่งขายไปกว่า 2 ล้านเครื่องในเวลาไม่ถึงปี..
ผลพวงจากการออกแบบ iMac และ iPod ทำให้ชื่อของ Ive ขึ้นสู่ดีไซเนอร์ที่ยอดเยี่ยมที่สุด ด้วยตำแหน่ง Designer of the year โดย Design Museum ในปี 2002 แต่เขาไม่ใช่ศิลปินประเภทขี้ฟลุค เพราะผลงานต่อมาของ Ive ไม่หย่อนคุณภาพลงสักนิด หลักฐานคือลูกหลานตระกูล iPod เช่น Mini, Nano, Shuffle, หรือ iMac รุ่น G ต่างๆ รวมถึงโน๊ตบุ๊ก(หรือใครเรียก Laptop ก็ตามสบายใจ) Powerbook, iBook, Macbook จนกระทั่ง iPhone ที่ใช้กันทั่วเมืองขณะนี้ ที่ทำให้เขาได้รับรางวัลเดียวกันติดต่อ 2 สมัย จนตอนนี้กรรมการทั้งหลายคงเริ่มเบื่อหน้า ก็เลยจับเขามานั่งเป็นกรรมการตัดสินด้วยเสียเลย นี่ยังไม่รวมถึงรางวัลจากสถาบันอื่นมากมายที่เขาและทีมออกแบบของ Apple ไปคว้ามาจนไม่ตู้จะวางโชว์เกรงว่าถ้าบอกจนหมดจะต้องเปลืองหน้ากระดาษเกินจำเป็น
ที่ไม่ธรรมดากว่านั้น Ive ได้รับพระราชทานยศอิสริยาภาณ์ขั้นที่ 2 จากสมเด็จพระราชินีอลิซาเบธที่ 2 หรือที่ฝรั่งเขาเรียกว่า ‘Commander of the Most Excellent Order of the British Empire’ (CBE) ที่มอบไว้สำหรับผู้ที่ไม่ได้ไปรบแต่ก็สร้างชื่อเสียงให้แก่ชาติอังกฤษ จนส่งผลให้ประเทศสืบต่อไปได้…
พูดให้เท่มากๆ ก็คือ Ive ปกป้องชาติด้วยการออกแบบ!
ด้วยประสบการณ์และผลงาน ปัจจุบัน โจนาธาน ไอฟ เป็นไอดอลให้แก่เด็กที่ฝันอยากเป็นนักออกแบบทั่วโลก แถมเป็นหนึ่งในร้อยผู้ที่มีอิทธิพลที่สุดในโลกจากการสำรวจของนิตยสาร TIME ลำดับที่ 16 เทียบเท่ากับ David Beckham
นักออกแบบ และนักสัมภาษณ์บอกไว้ว่า หลักการออกแบบของ Ive มีอยู่ไม่กี่อย่าง
ข้อแรก ความเป็นธรรมชาติ เช่น iMac G4 ที่ได้รับอิทธิพลมาจากดอกทานตะวัน (ที่เราพยายามมองมาทั้งวันว่ามันเหมือนตรงไหน? )Apple Pro Mouse ที่มาจากหยดน้ำ หรือแม้กระทั่งสีน้ำเงิน Bondi Blue ของ iMac G3 ที่เขาตั้งใจให้มันเป็นสีเดียวกันน้ำ รวมถึงสีต่างๆ ในชุดเดียวกันก็มีต้นแบบมาจากผลไม้ทั้งหมด รวมถึงความเป็นธรรมชาติของวัฒนธรรม หรือประวัติศาสตร์ในถิ่นต่างๆ ก็ล้วนเป็นส่วนประกอบในงานออกแบบต่างๆ ของเขาที่ไม่ใช่คอมพิวเตอร์
สอง, ความ Minimalism แต่เต็มไปด้วยความสวยงาม สังเกตจากผลิตภัณฑ์ของ Apple ทุกชิ้นที่พยายามหลักหนีการออกแบบที่เต็มไปด้วยโลโก้หรือคำโฆษณาเพื่อการตลาดมาตลอด หรือตั้งป้อมอยู่ฝั่งตรงข้ามกับพวกที่พยายามเพิ่มปุ่มปฎิบัติการให้ดูไฮเทค ขณะที่ Apple ทำทุกอย่างให้มันน้อยที่สุด ไม่เชื่อก็ลองนับสายไฟที่มีอยู่เพียงสายเดียวของเครื่อง iMac กับ PC ดูเอาเอง-ใครน้อยกว่าชนะ
สาม, ความจริงใจ หลักฐานคือการเลือกใช้วัสดุในการสร้าง Ive คิดเผื่อให้ทนไม้ทนมือของคนทุกระดับ ตั้งแต่คนมือหนักชอบขว้างปาข้าวของ(คำเตือน: อย่าลองดีขว้างปาอะไรทั้งสิ้น) กระทั่งคนคนมือเบาชนิดวางของลงโต๊ะยังไม่มีเสียงเขาตั้งใจจุกจิกสรรหาวัสดุที่ทนทานกับงานทุกประเภทและคำนึงว่ามันต้องไม่เสียความสวยหรูไปแม้แต่น้อย ถึงแม้จะหยิบอะลูมิเนียมมาประกอบก็ตามที
สุดท้ายคือความเป็นมิตร หน้าตาของผลิตภัณฑ์ทุกชิ้นจึงถูกออกแบบมาให้คล้ายเฟอร์นิเจอร์ตกแต่งบ้าน ซึ่งต่อยอดจากความต้องการของ Jobs ผลที่ได้ก็อย่างที่เห็น ใครมีเครื่อง iMac หรือ Macbook ก็แทบอยากจะเอาไปตั้งโชว์หน้าบ้าน ถ้าไม่กลัวหายเสียก่อน
นับได้ไม่รู้กี่ปีที่ Ive วนเวียนอยู่ในวงการออกแบบ แต่ขณะนี้เขาก้าวสู่ตำแหน่ง Senior Vice President ของบริษัท Apple ด้วยวัยที่นับได้ 41 ปี และทุกวันนี้ก็ยังคงออกแบบอยู่อย่างไม่รู้จักโตเหมือนเดิม เขาอยู่เพื่อค้นหาดีไซน์ที่พร้อมเปลี่ยนแปลงโลกจากอากาศอย่างที่เขาทำมานักต่อนัก
น่ากลัวว่างานออกแบบของเขาที่เข้าตาและถูกใจคนทั่วโลก จะนับไม่ได้เข้าสักวัน
เห็นไหมว่าคนอย่างนี้คบหา รู้จักไว้สักนิดก็ดีนะ…..
You’ve got to find what you love’ Jobs says
ไม่กี่วันหลังจากที่สตีฟ จ็อปส์เปิดตัวแผนการเปลี่ยนแปลงสำคัญของ Macintosh ที่จะเกิดขึ้นในอีก 2 ปีข้างหน้า ในงาน World Wide Developers Conference 2005 เขาไปกล่าวสุนทรพจน์ที่มหาวิทยาลัยแสตนฟอร์ดเนื่องในงานรับปริญญา สิ่งที่เขากล่าวนั้นน่าสนใจอย่างมาก เชิญติดตาม
“คุณต้องค้นหาสิ่งที่คุณรักให้พบ” จ็อปส์ว่าอย่างนั้น นี่เป็นสุนทรพจน์ที่กล่าวในงานรับปริญญาโดยสตีฟ จ็อปส์ CEO ของ Apple Computer และ Pixar Animation Studios เมื่อวันที่ 12 มิถุนายน 2005 ที่ผ่านมา
ผมรู้สึกเป็นเกียรติอย่างมากที่ได้มาร่วม งานกับทุกคนวันนี้ในงานรับปริญญาของมหาวิทยาลัยที่ได้ชื่อว่าดีที่สุดในโลก ผมไม่เคยเรียนจบสูงขนาดนี้ มันเป็นความสัตย์จริง นี่เป็นระดับสูงที่สุดที่ผมสำเร็จจากสถาบันอุดมศึกษา วันนี้ผมอยากจะเล่าเรื่องเกี่ยวกับชีวิตของผมให้ฟังสัก 3 เรื่อง ไม่มีอะไรมาก แค่เรื่อง 3 เรื่อง
เรื่องแรกเป็นเรื่องของการเชื่อมต่อเรื่องราวต่างๆ
ผมตัดสินใจหยุดเรียนชั่วคราวหลังจากเข้าเรียนที่ Reed College ได้ประมาณ 6 เดือน แต่ก็ยังไปเรียนอยู่ประมาณ 18 เดือนก่อนที่จะลาออกจริงๆ ทำไมผมถึงเลือกที่จะหยุดเรียนชั่วคราวหล่ะ? เรื่องมันเริ่มตั้งแต่ผมเพิ่งลืมตามาดูโลกนี้ แม่บังเกิดเกล้าของผมขณะนั้นอายุยังน้อย ยังไม่ได้แต่งงาน และยังเรียนหนังสือระดับอุดมศึกษาอยู่ ท่านก็ตัดสินใจที่จะพาผมไปฝากเลี้ยงไว้สักที่หนึ่ง ท่านมีความตั้งใจอย่างแรงกล้าว่าต้องหาคนที่เรียนจบอุดมศึกษามาเลี้ยงดูผม ท่านจึงทำทุกอย่างให้ผมได้อยู่กับทนายความท่านหนึ่งกับภรรยาของเขาตั้งแต่ผม เกิด แต่ปรากฏว่าท่านทั้งสองต้องการลูกสาวมากกว่า จึงต้องเปลี่ยนไปเลือกครอบครัวอื่นที่อยู่ในรายชื่อ กลางดึกคืนนั้นแม่ของผมโทรไปหาและถามว่า “เรามีเด็กชายแรกเกิด คุณต้องการเลี้ยงเขาไหม?” ปลายทางตอบตกลง แต่แม่บังเกิดเกล้ามาพบทีหลังว่าแม่ใหม่ของผมไม่ได้จบระดับอุดมศึกษา แถมพ่อใหม่ของผมก็ไม่ได้จบมัธยมด้วยซ้ำ ท่านจึงไม่ยอมลงนามในเอกสารส่งตัวผม จนหลายเดือนต่อมาท่านจึงยอมเมื่อพ่อและแม่ใหม่ของผมสัญญาว่าจะส่งเสียให้ผม ได้เรียนจนถึงระดับอุดมศึกษา
17 ปีผ่านไป ผมได้เข้าเรียนในสถาบันอุดมศึกษาจริงๆ แต่ด้วยความรู้เท่าไม่ถึงการณ์ของผม ผมเลือกที่จะเรียนในที่ที่ค่าเล่าเรียนแพงพอๆ กับ Stanford เงินเก็บของผู้ปกครองของผมที่สะสมมาต้องนำมาจ่ายเป็นค่าเล่าเรียน เมื่อผ่านไป 6 เดือน ผมไม่เห็นว่ามันจะได้อะไร ผมไม่รู้ด้วยซ้ำว่าผมต้องการอะไรในชีวิต ไม่รู้เลยว่าสถาบันอุดมศึกษาแห่งนี้จะช่วยให้ผมรู้อะไรมากขึ้น และผมก็กำลังใช้เงินที่ผู้ปกครองของผมเก็บสะสมมาตลอดทั้งชีวิตของท่าน ผมจึงตัดสินใจที่จะหยุดเรียนชั่วคราว และเชื่อมั่นว่านั่นเป็นการดี ผมรู้สึกกลัวเหมือนกันขณะนั้น แต่เมื่อมองถอยกลับไป นั่นเป็นการตัดสินใจที่ดีที่สุดครั้งหนึ่งในชีวิตของผม เมื่อผมเลือกที่จะหยุดเรียนจากหลักสูตรปกติ ผมสามารถเลือกที่จะไม่เรียนวิชาที่ผมไม่สนใจ แล้วเริ่มเสาะหาที่เรียนเฉพาะวิชาที่ผมสนใจเท่านั้นพอ มันไม่ง่ายอย่างที่คิด ผมไม่มีแม้หอพัก ผมต้องนอนที่พื้นห้องของเพื่อน ผมต้องหาขวดน้ำอัดลมเปล่าไปแลกเงิน 5 เซนต์เพื่อซื้ออาหาร ทุกคืนวันอาทิตย์ผมต้องเดินข้ามเมืองเป็นระยะทางกว่า 7 ไมล์เพื่อไปรับประทานอาหารดีๆ ที่โบถส์ Hare Krishna ผมชอบมาก และเมื่อผมได้เดินตามความอยากรู้อยากเห็นและความคิดชอบแล้ว มันเป็นประสบการณ์ที่สูงค่ายิ่งนักในเวลาต่อมา ผมจะยกตัวอย่างให้ฟังสักเรื่อง
ที่ Reed College ขณะนั้นมีหลักสูตรการออกแบบตัวอักษร (Calligraphy) ที่ดีที่สุดในประเทศ ตัวหนังสือที่พบเห็นได้อยู่ทั่วไปในที่นั่น ไม่ว่าจะเป็นโปสเตอร์ หรือป้ายหน้าลิ้นชัก จะเป็นตัวหนังสือสวยๆ ที่ประดิบประดอยด้วมมือ และขณะนั้นผมยังพักการเรียนอยู่ ผมไม่ต้องเข้าเรียนตามปกติ ผมจึงเลือกที่จะไปเรียนเรื่องการออกแบบตัวอักษร ผมต้องเรียนตัวอักษรทั้งแบบเซอรี (serif) และ ซอง เซอรี (san serif) การเลื่อนไหลของแบบตัวหนังสือ และการทำให้ตัวอักษรนั้นดูดีที่สุด มันสวยงาม มันน่าประทับใจ มันเป็นศิลปะในแบบที่อธิบายไม่ได้ด้วยวิทยาศาสตร์ และผมตกหลุมรักมันเข้าแล้ว นี่ไม่ได้เป็นเรื่องที่ผมไฝ่ฝันว่าจะนำมาใช้ในชีวิตผม แต่สิบปีให้หลัง เมื่อครั้งที่ผมและทีมงานกำลังออกแบบเครื่อง Macintosh เครื่องแรกอยู่นั้น มันก็ผุดขึ้นในหัวของผมอีกครั้ง ผมและทีมงานจึงบรรจุมันไว้ในเครื่อง Mac ด้วย มันเป็นคอมพิวเตอร์เครื่องแรกที่ใช้ตัวหนังสือที่สวยงาม ถ้าผมไม่ได้เลือกเรียนวิชานั้น เครื่อง Mac ก็จะไม่มีตัวหนังสือหลายๆ รูปแบบ แถมยังมีช่องไฟที่เปลี่ยนไปตามแบบตัวอักษร (proportionally spaced fonts) ขณะที่ Windows เองก็ทำได้เพียงเลียนแบบ Mac ก็จะไม่มีคอมพิวเตอร์เครื่องไหนมีแบบนี้เลย และถ้าผมไม่ได้พักการเรียนชั่วคราว ผมก็คงจะไม่ได้เข้าเรียนวิชานั้น และคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคลบนโลกนี้ก็จะไม่มีตัวหนังสือสวยๆ ให้ใช้ แน่นอนว่ามันไม่อาจจะเชื่อมโยงเรื่องราวต่างๆ ได้เลย ถ้าผมยังเรียนหนังสือแบบเดิม มันชัดเจนมากเมื่อมองย้อนกลับไปสัก 10 ปี และเช่นกันคุณจะไม่สามารถเชื่อมโยงเรื่องราวไปในอนาคตอีก 10 ปีข้างหน้าได้เลย คุณทำได้แค่เพียงมองย้อยกลับไปในอดีต ดังนั้นคุณต้องเชื่อมั่นว่าเรื่องราวมันจะเชื่อมโยงไปถึงอนาคต คุณต้องเชื่อในบางสิ่งบางอย่าง ไม่ว่าจะเป็นกึ๋นของคุณเอง พรหมลิขิต หรือแม้แต่กรรมของคุณ แนวคิดนี้ไม่เคยทำให้ผมท้อถอย มีแต่จะทำให้สิ่งต่างๆ มากมายเกิดขึ้นในชีวิตของผม
เรื่องที่สองเรื่องของความรักและการสูญเสีย
ผมโชคดีครับ ผมได้พบสิ่งที่ผมรักที่จะทำแต่เนิ่นๆ Woz (Steve Wozniak – ผู้แปล) และผมก่อตั้ง Apple ขึ้นในโรงรถที่บ้านของผม เมื่อครั้งผมอายุประมาณ 20 เราทำงานกันอย่างหนัก ภายในเวลา 10 ปี Apple เติบโตขึ้นจากเราแค่ 2 คนในโรงรถ เป็นบริษัทที่มีมูลค่าถึง 2 พันล้านเหรียญ กับพนักงานถึง 4000 คน เราได้เปิดตัวนวัตกรรมที่ดีที่สุด นั่นคือ Macintosh ก่อนที่ผมจะอายุเต็ม 30 ด้วยซ้ำ จากนั้นผมก็ถูกกดดันให้ลาออก ผมจะถูกไล่ออกจากบริษัทที่ผมสร้างขึ้นมาได้อย่างไร? ครั้งนั้น Apple เติบโตขึ้น เราต้องจ้างใครบางคนที่โดดเด่นพอมาบริหารบริษัทคู่กับผม ในช่วงปีแรก ทุกอย่างไปได้สวย แต่วิสัยทัศน์ของเราก็เริ่มขัดแย้งกัน และเราก็เริ่มตกต่ำ เมื่อเราเริ่มเดินหน้า คณะผู้บริหาร (Board of Directors) เห็นด้วยกับเขา ผมจึงต้องจากไป เมื่อผมอายุแค่ 30 เท่านั้น ต้องจากไปจากสังคมนี้ สิ่งที่ผมตั้งใจจะทำสำหรับชีวิตวัยทำงานของผมหายไปหมด มันแย่สุดๆ เลย ผมไม่รู้จะทำอะไรต่อในช่วงสองสามเดือนแรก ผมรู้สึกว่าผมได้ทำให้นักธุรกิจรุ่นก่อนหน้าผมผิดหวังว่าเมื่อเขาอุตสาห์ส่ง ไม้ต่อให้แล้ว ผมดันทำมันหลุดมือไป ผมได้พบกับ David Packard และ Bob Noyce และพยายามขอโทษในสิ่งที่ผมทำพลาดไป ผมทำให้อะไรๆ มันแย่ไปหมด แต่ก็ยังมีบางสิ่งบางอย่างเริ่มทำให้ผมมีความหวัง ผมยังรักในสิ่งที่ผมได้ทำไป มันเป็นโอกาสที่ Apple ไม่เคยจะเหลียวมอง ผมถูกปฏิเสธ แต่ผมยังรักมันอยู่ ผมจึงคิดที่จะเริ่มมันใหม่อีกครั้ง ผมยังไม่เข้าใจอะไร แต่เหมือนกับว่าการที่ผมต้องออกจาก Apple นั้นเป็นสิ่งที่ดีที่สุดที่เกิดขึ้นกับผม ความรู้สึกหนักใจที่จะต้องประสบความสำเร็จกลับกลายเป็นความสบายใจที่จะเป็น ผู้เริ่มต้นทำอะไรใหม่อีกครั้ง ไม่มั่นใจอะไรมากเกินไป มันทำให้ผมเข้าสู่ช่วงที่ผมได้สร้างสรรสิ่งที่ดีที่สุดในชีวิต ในช่วง 5 ปีต่อมา ผมเริ่มก่อตั้งบริษัท NeXT และ Pixar แถมยังได้ตกหลุมรักผู้หญิงคนหนึ่งที่ในที่สุดก็ได้อยู่กินด้วยกัน Pixar ได้สร้าง Toy Story ภาพยนต์เรื่องแรกที่สร้างด้วยคอมพิวเตอร์ และเป็นบริษัทในวงการที่ประสบความสำเร็จที่สุดในโลก และในช่วงหัวเลี้ยวหัวต่อ Apple ก็ซื้อกิจการ NeXT ผมก็กลับมาทำงานที่ Apple โดยมีเทคโนโลยีที่เราพัฒนาขึ้นที่ NeXT เป็นหัวใจสำคัญของ Apple ยุคใหม่ ส่วน Laurene และผมก็มีชีวิตครอบครัวที่วิเศษมาก ผมค่อนข้างมั่นใจว่า ถ้าผมไม่ได้ออกจาก Apple ขณะนั้น เรื่องราวเหล่านี้จะไม่เกิดขึ้น มันเป็นเหมือนยาขม แต่ผมว่าคนไข้ก็ต้องการมัน บางครั้งคุณก็ถูกเขกหัวด้วยก้อนอิฐอย่างจัง อย่าเพิ่งหมดศรัทธา ผมอยากบอกว่าสิ่งเดียวที่ทำให้ผมยังเดินหน้าต่อไปก็คือผมรักในสิ่งที่ทำ คุณต้องค้นหาสิ่งที่คุณรักให้พบ มันสำคัญอย่างมากถ้างานของคุณเป็นไปเพื่อคนที่คุณรัก งานของคุณต้องเข้าไปเป็นส่วนสำคัญส่วนใหญ่ๆ ส่วนหนึ่งของชีวิต และทางเดียวที่จะสร้างงานที่ยิ่งใหญ่ได้คือรักในสิ่งที่คุณทำ ถ้าคุณยังหาไม่เจอ จงหาต่อไป อย่าหยุดยั้ง ด้วยแรงใจทั้งหมด คุณจะรู้เองเมื่อพบมัน มันเหมือนเรารู้จักใครสักคน มันจะดีขึ้นไปเรื่อยๆ เมื่อกาลเวลาผ่านไป ดังนั้นคุณต้องหาจนกว่าจะพบ อย่าหยุดยั้ง
เรื่องที่สามเป็นเรื่องเกี่ยวกับความตาย
เมื่อผมอายุราว 17 ผมได้อ่านประโยคเด็ดในทำนองว่า ถ้าคุณใช้ชีวิตราวกับว่าแต่ละวันนั้นเป็นวันสุดท้ายของชีวิต วันหนึ่งคุณจะสมหวัง ผมประทับใจมาตลอด 33 ปี ทุกเช้าผมจะมองกระจกและถามตัวองว่า ถ้าวันนี้เป็นวันสุดท้าย ผมอยากทำอะไร และวันนี้ผมจะทำอะไร? และเมื่อใดที่คำตอบกลับมาว่า ไม่อยากทำอะไร หลายๆ วันเข้า คุณต้องรู้แล้วว่าคุณต้องเปลี่ยนแปลงบางอย่างในชีวิตแล้ว การใช้มรณานุสติเป็นเครื่องมือสำคัญที่จะช่วยให้ผมตัดสินใจเรื่องใหญ่ของ ชีวิต เพราะสิ่งต่างๆ ไม่ว่าจะเป็นความคาดหวังจากผู้คนทั้งหลาย เกียรติยศชื่อเสียงทั้งปวง ความกลัวที่จะเสียหน้าหรือกลัวที่จะล้มเหลว มันก็จะหายไปเมื่อเราตาย เหลือไว้เพียงเรื่องที่สำคัญจริงๆ มรณานุสตินี่เองที่จะช่วยให้คุณหลบหลีกกับดักทางความคิดที่ว่าคุณไม่อยากจะ สูญเสียอะไร จริงแล้วคุณไม่มีอะไรติดตัวเลย จึงไม่มีเหตุผลอะไรที่คุณจะไม่ทำอะไรตามที่ใจคุณต้องการ เมื่อปีที่แล้วผมตรวจสุขภาพพบว่าเป็นมะเร็ง ผมเข้ารับการตรวจประมาณ 7 โมงครึ่ง และผลออกมาชัดเจนว่ามีเนื้อร้ายที่ตับอ่อนของผม ผมไม่รู้แม้กระทั่งว่าตับอ่อนคืออะไร คุณหมอบอกกับผมว่ามะเร็งชนิดนี้รักษาไม่หาย และผมจะอยู่ได้ไม่เกินสามถึงหกเดือน คุณหมอแนะนำว่าให้กลับบ้านแล้วสะสางเรื่องส่วนตัวให้เรียบร้อย เหมือนเป็นสัญญาณให้ผมเตรียมตัวตาย มันดูเหมือนจะให้ผมเล่าเรื่องราวต่างๆ ที่ผมคิดไว้สำหรับ 10 ปีจากนี้ไปให้เด็กๆ ฟังให้หมดภายในสองสามเดือน มันเหมือนว่าให้เตรียมทุกอย่างให้พร้อมสำหรับครอบครัวของคุณ มันเหมือนให้เตรียมที่จะลาจากไป ผมครุ่นคิดแต่เรื่องผลการตรวจตลอดทั้งวัน ในช่วงเย็นวันนั้น ผมต้องตัดชึ้นเนื้อไปตรวจ โดยการสอดกล้องเข้าทางปาก ผ่านคอไปยังกระเพาะและลำไส้ จากนั้นก็ใช้เข็มเจาะเข้าที่ตับอ่อนเพื่อเอาตัวอย่างเนื้อเยื่อจากเนื้อร้าย นั้น ผมรู้สึกสงบนิ่ง แต่ภรรยาของผมที่อยู่ด้วยเล่าให้ฟังว่าเมื่อคุณหมอส่องกล้องตรวจดู เนื้อเยื่อนั้นแล้วก็เริ่มวิตกกังวล เพราะมันเป็นมะเร็งตับอ่อนที่ไม่แน่ใจว่าจะรักษาได้ด้วยการผ่าตัด ในที่สุดผมก็เข้ารับการผ่าตัด และตอนนี้ผมก็สบายดี มันเป็นช่วงเวลาที่ผมเข้าใกล้ความตายที่สุด และผมก็หวังว่าจะไม่ใกล้ไปกว่านี้อีกสำหรับอีกสิบยี่สิบปีข้างหน้า เมื่อผ่านช่วงนั้นมาได้ ผมก็นำมาเล่าให้คุณฟังได้เต็มปาก มันไม่เพียงเป็นประโยชน์ มันเป็นเรื่องของหลักคิดดีๆ อีกด้วยว่า ไม่มีใครอยากตาย แม้กระทั่งคนที่อยากไปสวรรค์ก็ยังไม่อยากตายเพื่อจะไปที่นั่น อย่างไรก็ดี ความตายเป็นจุดหมายปลายทางที่เรามีร่วมกัน ไม่มีใครหลีกเลี่ยงไปได้ มันเป็นเรื่องของธรรมชาติ เพราะความตายนั้นเรียกได้ว่าเป็นสิ่งประดิษฐ์ที่วิเศษสุดของชีวิต มันเป็นเหมือนเครื่องมือเปลี่ยนชีวิต มันสะสางคนรุ่นเก่าเพื่อเปิดทางให้คนรุ่นใหม่ ขณะนี้พวกคุณนั่นเองคือคนรุ่นใหม่ แต่วันหนึ่งไม่นานจากนี้ไป คุณก็จะค่อยๆ กลายเป็นคนรุ่นเก่าที่จะต้องถูกสะสาง ขออภัยถ้ามันดูเหมือนหนังชีวิตไปหน่อย แต่มันก็เป็นเรื่องจริง คุณมีเวลาจำกัด ดังนั้นอย่าเสียเวลาไปกับการใช้ชีวิตแบบคนอื่น อย่าตกหลุมลัทธิความเชื่อที่ว่าต้องใช้ชีวิตอย่างที่ผู้คนเขาคิดกันว่าควรจะ เป็น อย่าปล่อยให้ความคิดของคนอื่นเข้ามารบกวนเสียงจากใจของคุณ (inner voice) และที่สำคัญที่สุด คุณต้องมีความกล้าที่จะทำตามหัวใจและการหยั่งรู้ (intuition) ของคุณ ที่จะช่วยให้คุณบรรลุสิ่งที่คุณต้องการจะเป็นจริงๆ แล้วก็ปล่อยให้เรื่องอื่น
ๆ นั้นเป็นเรื่องรองไป
เมื่อ ครั้งที่ผมยังเด็กอยู่ มันหนังสืออยู่เล่มหนึ่งชื่อ The Whole Earth Catalog มันวิเศษมาก มันเป็นเหมือนคัมภีร์สำหรับคนรุ่นผมเลยก็ว่าได้ เขียนโดย Stewart Brand ผู้อยู่แถวๆ Menlo Park นี่เอง เขาสร้างมันขึ้นอย่างมีศิลปะ เวลานั้นราวๆ ช่วงปลายของทศวรรษ 1960 ก่อนจะมีเครื่องคอมพิวเตอร์ส่วนบุคคล และระบบการพิมพ์ตั้งโต๊ะ (desktop publishing) เขาใช้การพิมพ์ด้วยพิมพ์ดีดธรรมดา กรรไกร และกล้องโพราลอยด์ มันดูเหมือน Google ในแบบที่เป็นหน้ากระดาษ หลังจากนั้น 35 ปี Google ก็เกิดขึ้น มันเป็นเหมือนอุดมคติ สร้างขึ้นด้วยเครื่องมืออันปราณีตและความคิดอันยิ่งใหญ่ Stewart และทีมงานผลิต The Whole Earth Catalog อยู่หลายฉบับ และเมื่อครบถ้วนแล้ว พวกเขาก็ออกฉบับสุดท้าย เวลานั้นก็ราวๆ ช่วงกลางทศวรรษ 1970 แล้ว ที่ปกหลังของฉบับสุดท้ายมีรูปถ่ายของถนนในชนบทตอนรุ่งเช้า แบบที่คุณคงเคยโบกรถไปเที่ยว ถ้าคุณชอบผจญภัย ใต้รูปนั้นมีคำพูดว่า จงใฝ่รู้อยู่เสมอ จงทำตัวโง่อยู่เสมอ (Stay Hungry. Stay Foolish.) มันเป็นคำบอกลาของพวกเขา และผมก็หวังที่จะเป็นอย่างนั้น และขณะนี้พวกคุณเพิ่งสำเร็จการศึกษา กำลังเป็นคนรุ่นใหม่ ผมก็หวังว่าคุณจะเป็นเช่นกัน จงใฝ่รู้อยู่เสมอ จงทำตัวโง่อยู่เสมอ
ขอบคุณทุกๆ คนครับ
Pockethifi's Blog 